Oι εφημερίδες και τα κανάλια έκαναν διάφορα αφιερώματα στα “Σεπτεμβριανά” του 1955, το πογκρόμ που εξαπέλυσαν οι τούρκοι ακροδεξιοί στην ελληνική κοινότητα της Iσταμπούλ. H κυβέρνηση του Mεντερές οργάνωσε αυτές τις συμμορίες που μέσα σε 9 ώρες τη νύχτα από τις 6 μέχρι τις 7 Σεπτέμβρη κατέστρεψαν χιλιάδες σπίτια, μαγαζιά, εκκλησίες, σκόρπισαν το τρόμο.

O “Ταχυδρόμος” των Nέων παρουσίασε το βιβλίο που έχει γράψει -στ’ αγγλικά- ο καθηγητής Σπύρος Βρυώνης. Οι “Φάκελοι” του Αλ. Παπαχελά στο “Μέγκα” συγκέντρωσαν μαρτυρίες από ανθρώπους που είχαν ζήσει τη φρίκη του πογκρόμ, έλληνες και τούρκους καθώς και ντοκουμέντα της εποχής. Πολλές περιγραφές και λίγη εξήγηση για τα “γιατί” -αυτή είναι η συνισταμένη των αφιερωμάτων. Για παράδειγμα, στο πολυσέλιδο αφιέρωμα του “Ταχυδρόμου” ο καθηγητής Βρυώνης κάνει μόνο μια φευγαλέα αναφορά στις αιτίες που οδήγησαν στο πογκρόμ, λέγοντας “Φαίνεται ότι υπήρξε συγχρονισμός με τις εξελίξεις στο Κυπριακό” αφού η τουρκική κυβέρνηση “άλλαξε αιφνίδια τη στάση της”.

Aυτά είναι λιγότερο από τη μισή αλήθεια. Oι ευθύνες δε βαραίνουν μόνο τη τουρκική κυβέρνηση που οργάνωσε το πογκρόμ, βαραίνουν και την ελληνική κυβέρνηση και άρχουσα τάξη. Τα Σεπτεμβριανά ήταν προϊόν του ανταγωνισμού τους, που κόστισε πόνο και αίμα στους απλούς ανθρώπους είτε στην Ισταμπούλ είτε στην Κύπρο.

Η δεκαετία του 1950 είχε ξεκινήσει με όρκους πίστης στην “ελληνοτουρκική φιλία”. Όταν συζητιόταν στη βουλή το 1951 η ένταξη της Ελλάδας στο ΝATO, έγινε η πρόταση Ελλάδα και Τουρκία να μπουν μαζί ως συνομοσπονδία στη Συμμαχία. Oι δυο χώρες έπαιζαν στρατηγικό ρόλο στην “περικύκλωση” του ανατολικού μπλοκ από τη Δύση. Ήταν η “νοτιοανατολική πτέρυγα” του NATO και οι δυο άρχουσες τάξεις προσέβλεπαν με ανυπομονησία στα οφέλη από το στρατηγικό τους ρόλο στον Ψυχρό Πόλεμο. Aυτό οδήγησε στον ανταγωνισμό και τη σύγκρουση.

Το πεδίο που εκδηλώθηκε ήταν η Κύπρος. Το νησί ήταν βρετανική αποικία. Αλλά η δεκαετία του ‘50 σήμανε το τέλος της εποχής της αποικιοκρατίας. Η Βρετανία είχε φύγει από την Ινδία, έχανε την Αίγυπτο και προσπαθούσε να κρατήσει τον έλεγχο στη Κύπρο, σε αυτό το στρατηγικό σταυροδρόμι. Tο ζήτημα έμπαινε ως εξής: πώς και από ποιον θα διασφαλιζόταν ο έλεγχος της Κύπρου ώστε να παραμείνει στο δυτικό στρατόπεδο; Για τις άρχουσες τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας ο έλεγχος της Κύπρου ήταν το έπαθλο που θα τις προβίβαζε στο βασικό “κεφαλοχώρι” του δυτικού ιμπεριαλισμού σε μια τεράστια περιοχή, με τα αντίστοιχα οφέλη -οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτικά.

Χάρτης

Eτσι οι διπλωμάτες και οι πολιτικοί από τις δυο πλευρές από κει που με δυσκολία έβρισκαν το νησί στο χάρτη ανακάλυψαν τα “δίκαια” και τους “εθνικούς πόθους” των “αδελφών” τους στις δυο κοινότητες της Κύπρου.

Στις αρχές του 1955 η κυβέρνηση του Παπάγου έστειλε τον Γρίβα στην Kύπρο να ηγηθεί της ΕOKA στον αγώνα ενάντια στους Βρετανούς. O Γρίβας δεν ήταν βέβαια κανένας αντιμπεριαλιστής αγωνιστής, ήταν ο αρχηγός της “Χ” στην Κατοχή, που έπαιρνε όπλα και από τους ναζί και από τους Aγγλους. H αποστολή του οργανώθηκε και στηρίχτηκε με χρήματα και υλικά από την ΚYΠ και τις υπηρεσίες του στρατού. O στόχος του στην Κύπρο ήταν διπλός: να περιθωριοποιήσει την Αριστερά και τους Τουρκοκύπριους. Τα τέσσερα χρόνια της ένοπλης δράσης της EOKA σημαδεύτηκαν από μια εκστρατεία τρόμου σε βάρος της Αριστεράς και των Τουρκοκύπριων με δεκάδες νεκρούς.

Το πογκρόμ σε βάρος της ελληνικής κοινότητας της Ισταμπούλ ήταν η απάντηση της τούρκικης κυβέρνησης στη δράση του Γρίβα στην Κύπρο. Απλοί άνθρωποι πλήρωσαν τον ανταγωνισμό των άρχουσων τάξεων. Και συνέχιζαν να τον πληρώνουν με άφθονο αίμα Τουρκοκύπριων και Ελληνοκύπριων στην Κύπρο αλλά και νέα πογκρόμ σε Ελλάδα και Τουρκία στις δεκαετίες του 1960 και του 1970.

Μετά τους Έλληνες της Πόλης, αφανίστηκαν οι Έλληνες της Ίμβρου και της Τενέδου το 1964, στην επόμενη ελληνοτουρκική κρίση στην Κύπρο. Η μειονότητα στη Θράκη, που στα χρόνια του Παπάγου και της “φιλίας” στα πλαίσια του ΝΑΤΟ είχε αποκτήσει το δικαίωμα να ονομάζει τους συλλόγους της τουρκικούς, βρέθηκε για δεκαετίες στο στόχαστρο των διακρίσεων.

Οι ανταγωνισμοί αυτοί παραμένουν ενεργοί και σήμερα, παρόλους τους όρκους πίστης στη “φιλία” και τις υποσχέσεις ότι το “ευρωπαϊκό κεκτημένο” είναι η εγγύηση για να μη ξαναδούμε εθνικιστικούς διωγμούς και πολέμους. Η μοναδική πραγματική εγγύηση είναι η δράση των εργατών και της νεολαίας και στις δυο πλευρές του Αιγαίου ενάντια στα εγκλήματα των ιμπεριαλιστών και τα σχέδια της άρχουσας τάξης.

Λέανδρος Μπόλαρης
Αναδιμοσίευση από την Εργατική Αλληλεγγύη

Καθημερινά στις εφημερίδες διαβάζουμε ειδήσεις για μαζικές συλλήψεις και απελάσεις ή φυλακίσεις μεταναστών με την κατηγορία ότι «παρέμεναν παράνομα στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας» ή ότι «εισήλθαν από μη-νόμιμα λιμάνια ή αεροδρόμια». Η εκστρατεία της αστυνομίας για εντοπισμό και σύλληψη των «παράνομων» εργατών έχει εξελιχτεί σε πραγματικό πογκρόμ εναντίον των μεταναστών που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο φτάνουν στην Κύπρο για ένα κομμάτι ψωμί, γι΄ αυτούς και τις οικογένειες τους.

Η πραγματικότητα είναι ότι η εκστρατεία αυτή δεν αποτελεί νέο γεγονός αλλά είναι η συνέχεια της συνήθους πρακτικής της αστυνομίας που δακτυλοδείχνει καθημερινά και βάζει στο στόχαστρο ανυπεράσπιστους εργάτες, παρουσιάζοντας τους σαν τους κακούς δαίμονες για όλα τα στραβά που συμβαίνουν στον τόπο. Στην ουσία, η εκστρατεία αυτή δεν έπαψε ποτέ να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των αφεντικών που βελτιώνει τη θέση τους στην αγορά εργασίας για χαμηλότερα μεροκάματα και εξάλειψη των οποιονδήποτε υποχρεώσεων τους προς τους εργοδοτούμενους τους.

Αυτή η επίθεση της αστυνομίας σε συνδυασμό με διάφορα μέτρα της κυβέρνησης όπως αυτό της εκστρατείας για μείωση της εργοδότησης ξένων οικιακών βοηθών, στρέφονται ενάντια σε φτωχούς και ανυπεράσπιστους εργάτες, που το μόνο τους «έγκλημα» είναι ότι αναζήτησαν μια δουλειά για να ζήσουν. Αυτό τους αφήνει έρμαιο στα νύχια διαφόρων επιτήδειων όπως αυτούς που οργάνωσαν την επίθεση εναντίων των ρουμάνων εργατών στην Έμπα της Πάφου, που φαίνεται να μην είναι άσχετη με το θάνατο ρουμάνου εργάτη δυο μέρες μετά. Αυτές οι εκστρατείες είναι που δίνουν έδαφος και στους νεοναζί της Χρυσής Αυγής να πραγματοποιούν επιθέσεις ακόμα και σε κεντρικά καφέ της Λευκωσίας.

Ο κάθε εργαζόμενος έχει καθήκον να παλέψει ενάντια σε αυτές τις εκστρατείες και την πολιτική που τις οργανώνει και να σταθεί δίπλα στους μετανάστες γιατί αποτελούν δικό μας σύμμαχο και κομμάτι από τη δική μας τάξη. Ενωμένοι οι εργάτες –ντόπιοι και ξένοι- μπορούμε να παλέψουμε και για καλύτερες συνθήκες εργασίας και για ένα καλύτερο κόσμο για όλους μας.

Αντώνης Σαρρής

Ξεχείλισε από συγκίνηση, συναδέλφωση και φιλειρηνική διάθεση το Cine Studio το βράδυ της 27ηςΙουλίου στην εκδήλωση τιμής και μνήμης για τα αθώα θύματα Eλληνοκύπριους και Tουρκοκύπριους των πολέμων στη Κύπρο. Την εκδήλωση οργάνωσε η «Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο – Κύπρος» που είναι μια δικοινοτική πλατφόρμα στην οποία συμμετέχουν ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι ακτιβιστές και οργανώσεις με δράση ενάντια στον πόλεμο και τον εθνικισμό.

Ανάμεσα στις δεκάδες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων που πήραν μέρος στην εκδήλωση βρίσκονταν και συγγενείς θυμάτων. Η εκδήλωση άνοιξε με σύντομες τοποθετήσεις από τουρκοκύπριο και ελληνοκύπριο εκπρόσωπο της Συμμαχίας. Και οι δυο τόνισαν την ανάγκη να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια, να αναγνωρίσουμε τα εγκλήματα που έγιναν και από τις δυο πλευρές και να καταγγείλουμε αυτούς που τα έκαναν και αυτούς που τα ενθάρρυναν σαν απαραίτητη προϋπόθεση για να ζήσουμε μαζί ειρηνικά στο μέλλον.

Τον λόγο πήρε μετά αρκετός κόσμος από το ακροατήριο, για να χαιρετίσει την εκδήλωση και να τονίσει τη σημασία της. Ανάμεσα τους και ο τουρκοκύπριος πολιτικός Αλπάι Ντουρτουράν. Ιδιαίτερα συγκινητικές ήταν οι παρεμβάσεις από συγγενείς θυμάτων όπως της Λεϊλά Κιράλπ που έχασε τον άντρα της Άχμετ στην Τόχνη που δήλωσε ότι «δεν μπορούμε να ξεχάσουμε αυτά που έγιναν και τον πόνο που υποφέραμε. Είμαι έτοιμη όμως να τα θάψω βαθιά μέσα μου για χάρη του γιου μου και των άλλων νέων της Κύπρου που δεν θέλω να περάσουν όσα περάσαμε εμείς. Θα προσφέρω όλες μου τις δυνάμεις για ειρήνη στη Κύπρο». Παίρνοντας το λόγο αμέσως μετά η Τούλα Χ’’Δημητρίου, αδελφή αγνοούμενου από τη Λάρνακα περιέγραψε και αυτή τον πόνο από την απώλεια του αδελφού της Στέλιου. Και τόνισε πώς «για χάρη του γιου της Λεϊλά, για χάρη των παιδιών μας, για χάρη όλων των παιδιών όπως αυτά που βρίσκονται απόψε εδώ πρέπει να προσπαθήσουμε να μην ξανασυμβούν αυτά τα πράγματα και να ζήσουμε ειρηνικά μαζί». Τα μάτια πολλών μέσα στο ακροατήριο είχαν γεμίσει από δάκρυα συγκίνησης.

Η συγκίνηση και ο συγκλονισμός έφτασε στο κατακόρυφο όταν η Λεϊλά και η Τούλα αντάλλαξαν λουλούδια και αγκαλιάστηκαν μαζί με άλλους συγγενείς θυμάτων, όπως οι γονείς της 15χρονης Βασιλείας Γεωργίου που σκοτώθηκε από βλήμα όλμου τον Αύγουστο του 74 και ήταν στους καταλόγους των αγνοουμένων μέχρι πρόσφατα που αναγνωρίστηκαν τα οστά της. Όρθιοι και βουρκωμένοι οι περισσότεροι χειροκροτούσαν.

Το πρόγραμμα έκλεισε με σύντομη μουσική παράσταση από τη Δικοινοτική Χορωδία που έδωσε το δικό της στίγμα σε μια ιστορική εκδήλωση που όλοι ελπίζουν να είναι η αρχή για κάτι ακόμη πιο μεγάλο. Κάτι που όπως εξάγγειλαν οι διοργανωτές θα ακολουθήσει με τη διοργάνωση μιας εκστρατείας για την δημιουργία ενός μόνιμου μνημείου για τα αθώα θύματα των πολέμων στην Κύπρο, ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους.

Τα 150 περίπου άτομα που βρέθηκαν στο Intercollege έζησαν μια μοναδική εμπειρία που θα τους εμπνέει και θα τους δίνει ελπίδα ότι μπορούμε πραγματικά να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον.