Το βιβλίο του Μάικ Γκονζάλες «Ο Τσε Γκεβάρα και η Επανάσταση στη Κούβα» κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβρη (2004) από τις εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο. Είναι μια νέα έκδοση που έρχεται την πιο κατάλληλη στιγμή. Όχι μόνο γιατί η συζήτηση για το ποιος ήταν, τι πίστευε και τι πίστευε ο Τσε, έχει ανάψει με αφορμή και την προβολή της ταινίας «Τα ημερολόγια της μοτοσικλέτας» πριν λίγους μήνες. Αλλά, κύρια, γιατί η εικόνα του Τσε είναι ξανά παρούσα σε κάθε αντιπολεμική και αντικαπιταλιστική διαδήλωση -στις μπλούζες, στα μαντήλια, στα πλακάτ και στις σημαίες.

Μια νέα γενιά ακτιβιστών, ξέρει πολύ λίγα για τον Τσε, αλλά αναγνωρίζει αμέσως στη θρυλική φιγούρα του προσώπου με τα αραιά γένια και τον μπερέ, μια συμβολική δύναμη: τη δύναμη της εξέγερσης ενάντια στο σύστημα του πολέμου, του ρατσισμού, της εκμετάλλευσης.

Την ίδια δύναμη ασκούσε ο θρύλος του Τσε και στις νέες γενιές εκείνης της εποχής. Τότε που το σύνθημά του “ενα-δύο-τρία-πολλά Βιετνάμ” συγκινούσε και έκφραζε εκατομμύρια ανθρώπων που ζητούσαν την συντριβή του ιμπεριαλισμού στο Βιετνάμ και σε όλο τον κόσμο.

Γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί σε Ευρώπη και Αμερική μια σειρά από βιβλία για τον Γκεβάρα. Το βιβλίο του Μάικ Γκονζάλες έρχεται να καλύψει αυτό το κενό στην Ελλάδα, όπου κυκλοφορούν πολλές αφίσες και μουσικά cd για τον Τσε, αλλά ελάχιστα βιβλία για τον ίδιο και την πολιτική του - κι αυτά είναι εντελώς αποσπασματικά.

Το βιβλίο του Γκονζάλες είναι μια πολιτική βιογραφία του Τσε Γκεβάρα, αλλά και μια ιστορία της επανάστασης στην Κούβα. Απαλλαγμένο από υμνολόγια, αναλύει την πορεία του επαναστάτη αντάρτη από τα εφηβικά του χρόνια μέχρι την τραγική δολοφονία του στα βουνά της Βολιβίας. Ο Τσε δεν γεννήθηκε επαναστάτης, όπως τον παρουσιάζουν οι αγιογραφικές περιγραφές που συνήθως έχουν σαν προέλευση το σημερινό καθεστώς της Κούβας. Έγινε επαναστάτης, αναζητώντας τους “νέους ορίζοντες της καταπιεσμένης Λατινικής Αμερικής”, αρχικά στο κυνήγι της περιπέτειας, πολύ σύντομα στο “κυνήγι” ενός καινούργιου κόσμου δικαιοσύνης, δημοκρατίας και ισότητας.

Έτσι έγινε σύμβολο ασυμβίβαστης σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό, ηρωικής επαναστατικής αυτοθυσίας, αγνής αφοσίωσης στο στόχο της αλλαγής της κοινωνίας. Όμως, όπως δυστυχώς απέδειξε ο ίδιος με το τέλος του, όλα αυτά δεν αρκούν για να αλλάξεις τον κόσμο. Αυτό που έλειπε από την πολιτική του Τσε ήταν η εμπιστοσύνη ότι την κοινωνία την αλλάζει η πλειοψηφία με τη δική της δράση και σύγκρουση με το σύστημα -οι εργάτες και οι εργάτριες, οι φτωχοί αγρότες κι όχι ο ηρωικός αγώνας λίγων αποφασισμένων αντάρτικων εστιών. Στην Κούβα, οι αντάρτες του Κάστρο και του Τσε αξιοποίησαν την απομόνωση της καταρρέουσας δικτατορίας του Μπατίστα, και κατέλαβαν την εξουσία. Αλλά η ασφυκτική πίεση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και η κυνική χειραγώγηση και μετά εγκατάλειψη από την δεύτερη υπερδύναμη, την Ρωσία, οδήγησαν στη δημιουργία ενός καθεστώτος στην Κούβα που κάθε άλλο παρά έμοιαζε με τα απελευθερωτικά οράματα του Τσε. Ο Γκεβάρα -ορθά- είδε τη διέξοδο στην εξάπλωση της επανάστασης, στα “πολλά Βιετνάμ”. Προσπάθησε να τα δημιουργήσει -από το Κονγκό μέχρι τη Βολιβία. Αλλά προσπάθησε με τον λάθος τρόπο, το απομονωμένο αντάρτικο. Και ηττήθηκε.

Σήμερα χρειαζόμαστε τα διδάγματα από την εμπειρία του παρελθόντος -και τα θετικά και τ’ αρνητικά. Η ιστορία του Τσε έχει να δώσει πολλά τέτοια διδάγματα και το βιβλίο του Γκονζάλες είναι ό,τι καλύτερο.

Κώστας Πίττας

Το βιβλίο (σελ. 158) πωλείται προς ΛΚ6.