ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗ ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ ΣΕ ΜΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΟΥΛΗ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η απόφαση του Αναστασιάδη και του Συναγερμού να αντιπροσωπευτεί στο μνημόσυνο των Μισιαούλη και Καβάζογλου δεν θα πρέπει να ξενίζει κανένα. Είναι πλήρως ευθυγραμισμένη με την προσπάθεια τους μετά τα δημοψηφίσματα του περασμένου Απρίλη να το παίξουν υποστηρικτές της ελληνοτουρκικής φιλίας και της επαναπροσέγγισης.

Τους τελευταίους μήνες ο Αναστασιάδης κάνει μια τεράστια προσπάθεια με ταξίδια στην Τουρκία, με συναντήσεις με τον Ερτογάν, τον Ταλάτ και αλλους παράγοντες της τουρκικής και τουρκοκυπριακής πολιτικής ηγεσίας να το παίξει πρωτοπόρος στην προσπάθεια για προσέγγιση των δυο πλευρών και για την επανέναρξη διαπραγματεύσεων για διευθέτηση του Κυπριακού.

Αυτό έχει κάνει το ΑΚΕΛ που ήταν το κόμμα που εμφανίζονταν σαν ο πατέρας της πολιτικής της επαναπροσέγγισης να τρέχει και αυτό με τη σειρά του να οργανώσει συναντήσεις με το Ταλάτ και μια σειρά από δικοινοτικές εκδηλώσεις. Μοιάζει να υπάρχει μια "ευγενική άμιλλα" ανάμεσα στα δυο μεγάλα κόμματα για το ποιο θα εμφανιστεί πιο πρόθυμο για διαπραγματεύσεις, πιο "φιλειρηνικό" και πιο "διεθνιστικό".

Υστερόβουλη

Πολύ δύσκολα όμως θα μπορούσε να πείσει ο Αναστασιάδης και ο Συναγερμός που τόσα χρόνια έδωσε επίσημα στέγη στους πραξικοπηματίες και σε αυτούς που το βασικό τους σύνθημα ήταν το "καλός τούρκος ο νεκρός τούρκος", ότι έγινε ξαφνικά υποστηρικτής της ελληνοτουρκικής φιλίας και της επαναπροσέγγισης. Πολύ δύσκολα μπορεί κάποιος να ξεχάσει ότι ήταν το κόμμα που υποστήριξε με πάθος την πολιτική του "ενεργού ηφαιστείου" και των S-300, που συνεχίζει να τιμά τον φασίστα Γρίβα και άλλους τουρκοφάγους όπως τον Σαμψών και τον Γιωρκάτζη. Π οιός μπορεί να ξεχάσει τις εθνικιστικές κορώνες της Κλαίρης Αγγελίδου και του Ουράνιου Ιωαννίδη για την ελληνοχριστιανική Παιδεία;

Η επαναπροσέγγιση του Αναστασιάδη και του Συναγερμού είναι υποκριτική και υστερόβουλη. Δεν πηγάζει ούτε από επιθυμία για ειρηνική διευθέτηση του Κυπριακού, ούτε από κάποιον έστω και "κοσμοπολίτικο" αστικό διεθνισμό. Ξεκινά από την εκτίμηση τους για τις πραγματικές δυνατότητες του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού να εξασφαλίσει μια διευθέτηση που να είναι όσο γίνεται πιο κοντά στις ελληνοκυπριακές επιδιώξεις. Ξεκινά από την εκτίμηση ότι μια διευθέτηση έστω και με κάποια αρνητικά σημεία είναι προτιμότερη από την παγίωση της σημερινής κατάστασης. Είναι η πολιτική που επεξεργάστηκε εδώ και πάνω από δυο δεκαετίες που έλεγε με απλά λόγια: "Ας δεχτούμε να δώσουμε κάποιες συνταγματικές παραχωρήσεις και να εξασφαλίσουμε μια συμφωνία που θα μας επιτρέπει με κάποιο τρόπο στο μέλλον να ξαναβάλουμε χέρι στο βορρά. Εμείς είμαστε η κυρίαρχη δύναμη οικονομικά και πολιτικά και σιγά σιγά μπορούμε να ξεπεράσουμε διάφορες αρνητικές συνταγματικές και νομικές ρυθμίσεις."

Όπως το λεει πολύ χαρακτηριστικά ένας από τους θεωρητικούς αυτής της πολιτικής, ο Χριστοφής Οικονομίδης: "Ο ρους της κοινωνικής ζωής παραμερίζει και ατονεί συνταγματικάς προνοίας που στέκονται εις τον δρόμο της προόδου, αρκεί τούτο να γίνεται βαθμιαίως, ειρηνικώς και σιωπηρώς και να μην βιαζόμεθα να θέλωμεν να σβήσωμεν και από το χαρτί αυτό που ατονεί στην πράξη... Η Κύπρος ως ανεξάρτητον κράτος οσονδήποτε βαθμόν "τοπικής αυτονομίας" και αν έχουν οι τουρκοκύπριοι εντός αυτής εις την πράξην θα διευθύνεται πολιτικώς και οικονομικώς από τους έλληνας".

Βέβαια αυτά ο Χριστοφής Οικονομίδης τα έλεγε το 1978 όταν το οικονομικό θαύμα ήταν στην κορύφωση του και οι συσχετισμοί δυνάμεων στο οικονομικό και πολιτικό επίπεδο ήταν συντριπτικοί υπέρ του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού. Αυτή ήταν η βάση του "ενδοτισμού" του Κληρίδη και του Συναγερμού και το μεγάλο κεφάλαιο τους στήριζε ανεπιφύλακτα.

Σήμερα οι συσχετισμοί δυνάμεων δεν είναι πια τόσο ξεκάθαροι και το αποτέλεσμα μιας τέτοιας επιλογής δεν είναι τόσο βέβαιο. Γι αυτό από τη μια έχουμε την αμφισβήτηση αυτής της πολιτικής από ένα κομμάτι του Συναγερμού και τη διάσπαση του κόμματος και από την άλλη την ηγεσία του Συναγερμού να "βιάζεται" για διευθέτηση πριν ανατραπούν τελείως οι οικονομικοί και πολιτικοί συσχετισμοί και αλλάξει η διεθνής συγκυρία με τρόπο που να τα κάνει όλ αυτά ανέφικτα. Γι αυτό υποστήριξε το ναι στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν.

Αυτή είναι η πραγματική βάση της πολιτικής του Συναγερμού και όχι κάποια "διεθνιστικά" ή "φιλειρηνικά" αισθήματα ή η επιθυμία για συμφιλίωση με τους τουρκοκύπριους. Γι αυτό και η βασική κριτική του προς τον Τάσσο είναι ότι με τους χειρισμούς του στο Κυπριακό κινδυνεύει να χάσει περισσότερα ο ελληνοκυπριακός καπιταλισμός και να κερδίσουν περισσότερα οι τουρκοκύπριοι. Κατά τα άλλα στηρίζει και υπερθεματίζει όλες τις αντεργατικές και φιλοϊμπεριαλιστικές επιλογές της κυβέρνησης όπως το ευρωσύνταγμα, το πρόγραμμα σύγκλισης και την παραχώρηση διευκολύνσεων στους αμερικανοβρετανούς για να πραγματοποιούν τα επιδρομικά τους σχέδια σε βάρος του Ιράκ και των άλλων λαών της περιοχής.

Το ΑΚΕΛ

Δυστυχώς σε παρόμοια κατεύθυνση κινείται και το ΑΚΕΛ. Δικαιολογημένα βέβαια διεκδικεί την πατρότητα της πολιτικής της επαναπροσέγγισης αφού αυτό ήταν το πρώτο από τα κόμματα που μίλησε για επαναπροσέγγιση και συμφιλίωση με τους τουρκοκύπριους. Είναι σίγουρο ακόμη ότι πολλές από τις μαζικές δικοινοτικές εκδηλώσεις που οργάνωσε συνέβαλαν κατά πολύ στο να δημιουργηθεί ένα θετικό κλίμα ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους των δύο πλευρών.

Όμως και η επαναπροσέγγιση του ΑΚΕΛ δεν είναι αποτέλεσμα μιας ανιδιοτελούς διεθνιστικής πολιτικής αλλά αποτέλεσμα της να περισώσει όσα περισσότερα μπορεί η ελληνοκυπριακή πλευρά. Αυτό είναι και το νόημα της δήλωσης που επαναλαμβάνει συνέχεια ότι η επαναπροσέγγιση είναι αναπόσπαστο μέρος του αντικατοχικού αγώνα. Στην ουσία η βάση της επαναπροσέγγισης για την ηγεσία του ΑΚΕΛ δεν ήταν και πολύ διαφορετική από αυτήν του Συναγερμού. Είναι η ίδια λογική που λεει: αφού δεν μπορούμε να τους νικήσουμε στρατιωτικά, ας προσπαθήσουμε με άλλους τρόπους να κερδίσουμε τα χαμένα του '74. Γι αυτό και μια περίοδο στα μισά της δεκαετίας του '80 συμπορεύτηκαν για να ξεφορτωθούν τον απορριπτικό Κυπριανού. Αυτή η συμπόρευση κόστισε στο ΑΚΕΛ την συρρίκνωση του κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες στις εκλογές του 1985. Από τότε προσπαθεί πάντοτε να κρατά διακριτές αποστάσεις από τον Συναγερμό ακόμη και όταν η πολιτική τους ταυτίζεται.

Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι υπάρχει μια παρόμοια κατάσταση. Παρά τις επιμέρους διαφορές που μπορεί να έχουν Συναγερμός και ΑΚΕΛ φαίνεται να συμφωνούν στις βασικές θέσεις, ότι πρέπει να ξαναρχίσουν συνομιλίες με βάση το σχέδιο Ανάν. Προς αυτή την κατεύθυνση προσπαθούν και οι δυο να πιέσουν τον Τάσσο. Μετά την εμπειρία του '85 είναι δύσκολο για το ΑΚΕΛ να ξαναδοκιμάσει το παιχνίδι της ανοικτής συνεργασίας με τον Συναγερμό. Ωστόσο τα ανοίγματα από τον Συναγερμό προς αυτή την κατεύθυνση είναι περισσότερο από φωναχτά. Η στάση του στο θέμα της αποκατάστασης της μνήμης των αριστερών που δολοφονήθηκαν από την ΕΟΚΑ το 55-59 και η συμμετοχή με υψηλόβαθμή αντιπροσωπεία στο μνημόσυνο των Μισιαούλη και Καβάζογλου είναι πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα. Από την άλλη η τοποθέτηση του ΑΚΕΛ ότι θα πρέπει ο Τάσσος να δώσει γραπτώς τις θέσεις τις πλευράς μας, "αλλά με τρόπο που να μην αφήνει περιθώρια για επιδιαιτησία" δείχνει ότι και το ΑΚΕΛ έχει την διάθεση να κινηθεί σε αυτή τη κατεύθυνση.

Μπορεί όλ αυτά να γίνονται μέσα στο πνεύμα κάποιας "εθνικής συμφιλίωσης" όπως θέλουν να την αποκαλούν αλλά είναι σίγουρο ότι δεν είναι άσχετα με τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Στο κάτω κάτω γιατί ο Συναγερμός δεν πήγε και πέρυσι στο μνημόσυνο του Καβάζογλου; Χρειάζονταν να περάσουν σαράντα χρόνια;

Διεθνισμός

Η επαναπροσέγγιση δεν μπορεί να γίνεται υπό όρους και προϋποθέσεις. Δεν μπορεί να γίνεται με ιδιοτελείς στόχους, για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της μιας ή της άλλης πλευράς. Η επαναπροσέγγιση πρέπει να είναι μια πολιτική που να καλλιεργεί την συμφιλίωση, τη φιλία, την συνεργασία και την αλληλεγγύη ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους των δύο πλευρών. Έτσι νοιώθουν και έτσι καταλαβαίνουν την επαναπροσέγγιση η μεγάλη μάζα των απλών ανθρώπων και στις δυο πλευρές και το έδειξαν πάρα πολλές φορές. Η κορυφαία στιγμή αυτής της διάθεσης ήταν όταν άνοιξαν τα σύνορα και δεκάδες χιλιάδες απλοί άνθρωποι και από τις δυο πλευρές πήγαν στην άλλη πλευρά και βρήκαν ανοικτές αγκάλες, έκαναν φίλους και βρήκαν συναγωνιστές της ειρήνης. Από αυτή τη κορυφαία στιγμή έλειπε όχι μόνο η ηγεσία του Συναγερμού αλλά δυστυχώς και του ΑΚΕΛ και ολόκληρη η πολιτική ηγεσία που προσπάθησε να αποτρέψει τον κόσμο από το να πάει στην άλλη πλευρά.

Αυτή η δυναμική συνεχίζει να υπάρχει. Είναι αυτή που εκφράζεται μέσα από τις τόσες και τόσες δικοινοτικές εκδηλώσεις που γίνονται κάθε τόσο, από δικοινοτικά μνημόσυνα και αντιπολεμικές διαδηλώσεις, μέχρι συνέδρια, πολιτιστικές, αθλητικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. Είναι αυτή η δυναμική που αναγκάζει και τις ηγεσίες των κομμάτων να μιλούν για συμφιλίωση και ειρήνη.

Αυτή η δυναμική είναι που προσφέρει και την μοναδική ρεαλιστική προοπτική για μια ειρηνική και δημοκρατική διευθέτηση στην Κύπρο. Για να αξιοποιηθεί αυτή η δυναμική όμως δεν φτάνουν οι δικοινοτικές συναντήσεις. Χρειάζεται και εκείνη η πολιτική που να χτίζει γέφυρες φιλίας και εμπιστοσύνης, που να ενώνει σε κοινή δράση ενάντια στο κοινό εχθρό.

Χρειάζεται μια πολιτική που να αναγνωρίζει και να σέβεται τα δικαιώματα της άλλης πλευράς, που να είναι έτοιμη να θυσιάσει "εθνικά προνόμια" για χάρη της ειρήνης και της ταξικής ενότητας των απλών ανθρώπων των δυο πλευρών.

Οι προσπάθειες να επιβληθούν λύσεις από τα πάνω, από τους ιμπεριαλιστές και τις άρχουσες τάξεις των "μητέρων πατρίδων" με τη συνεργασία των τοπικών αρχουσών τάξεων οδήγησαν σε αλλεπάλληλους γύρους πολέμων, συγκρούσεων, εθνικού ξεκαθαρίσματος και αμέτρητου πόνου για τους απλούς ανθρώπους και των δυο πλευρών. Κάθε τέτοια προσπάθεια είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Ακόμη και αν καταφέρουν να καταλήξουν όλοι αυτοί σε ένα κοινά αποδεχτό συμβιβασμό, αυτός δεν μπορεί παρά να είναι προσωρινός όπως προσωρινές ήταν και όλες οι συμφωνίες που έκαναν μέχρι τώρα.

Οι μόνοι που μπορούν να φέρουν πραγματικά την ειρήνη στη Κύπρο είναι οι απλοί άνθρωποι των δύο πλευρών, αυτοί που δεν έχουν τίποτα να μοιράσουν. Οι άνθρωποι του μόχθου και του κόπου που τρωνε μαζί το ίδιο πικρό ψωμί στις οικοδομές και τα εργοστάσια, στα χωράφια και τις φάρμες. Αυτοί που πλήρωσαν με ποτάμια αίματος τους ανταγωνισμούς των αρχουσών τους τάξεων και τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Μόνο αυτοί με την ενότητα τους και τη συλλογική τους δράση μπορούν να βάλουν οριστικό φρένο στον πόλεμο και τις εθνικιστικές διαιρέσεις και να κτίσουν μια καλύτερη Κύπρο έναν άλλο, καλύτερο κόσμο.