Στο Λίβανο με αφορμή τη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ αλ-Χαρίρι τον Φλεβάρη ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις της "αντιπολίτευσης" και της Χεζμπολάχ με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμο. Είχαμε πρόσφατα τις μαζικές βίαιες διαδηλώσεις στην Κιργιζία. Στην Κύπρο είδαμε το κίνημα των μαζικών κινητοποιήσεων των Τουρκοκυπρίων που κλιμακώθηκε το 2003 ενάντια στο καθεστώς Ντενκτάς.

Οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει τις "δημοκρατικές εξεγέρσεις" σε διάφορες χώρες όπως στην Ουκρανία και στο Λίβανο. Ο Κρις Χάρμαν στο πάρα κάτω άρθρο από τον "Socialist Worker" (αδελφή εφημερίδα της Εργατικής Δημοκρατίας) εξετάζει πώς οι ΗΠΑ προσπαθούν να καπηλευτούν τα μαζικά κινήματα και ποια πρέπει να είναι η θέση των σοσιαλιστών.

Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν δικτατορίες και ημιδικτατορίες. Σε όλα αυτά τα καθεστώτα συναντάμε διάφορα κομμάτια του πληθυσμού που είναι αγανακτισμένα και θέλουν να προβάλουν αντίσταση. Πάρτε για παράδειγμα την Αίγυπτο όπου ο Χόσνι Μουμπάρακ είναι δικτάτορας από το 1981. Για 24 χρόνια ισχύει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και καμία κοινωνική ομάδα δεν μπορεί να οργανωθεί ανεξάρτητα από το κράτος.

Αυτό επηρεάζει τους σοσιαλιστές που θέλουν να ενθαρρύνουν και να υποβοηθήσουν τις προσπάθειες των εργαζομένων και των αγροτών, τους φιλελεύθερους διανοούμενους που θέλουν να εκφραστούν ελεύθερα.

Επηρεάζει το συντηρητικό Ισλαμικό κίνημα - τη Μουσουλμανική Αδελφότητα - και τους αριστερούς μουσουλμάνους.

Έχει επίδραση επίσης στους ανθρώπους που δεν συμπαθούν τον Μουμπάρακ αλλά προσανατολίζονται σε μια δυτικού τύπου καπιταλιστική δημοκρατία. Όλες αυτές οι ομάδες καταπιέζονται και μπορεί να έρθουν σε σύγκρουση με το καθεστώς.

Όταν τα κινήματα αυτά ξεσπούν οι διαφορές μεταξύ των ομάδων θάβονται, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, επειδή τις ενώνει η αντίθεση στη δικτατορία.

Αλλά αυτό οδηγεί σε μια ασταθή και αντιφατική κατάσταση. Για κάποια από αυτά τα κινήματα η κινητήρια δύναμη είναι οι ανάγκες της μάζας του πληθυσμού - οι εργαζόμενοι, τα χαμηλά στρώματα της μεσαίας τάξης και οι αγρότες.

Τα βασικά ζητήματα που προκύπτουν είναι ανεργία, πληθωρισμός, φτώχεια. Αυτά ήταν ο κύριος παράγοντας πίσω από την ινδονησιακή εξέγερση του 1998 και οι πρόσφατες εξεγέρσεις στον Ισημερινό, την Αργεντινή και τη Βολιβία.

Υπάρχουν άλλες καταστάσεις όπου το σκηνικό είναι πιο νεφελώδες. Αν και πολλές από τις δικτατορίες εδραιώθηκαν αρχικά με την αμερικανική υποστήριξη, οι ΗΠΑ μπορεί να προσπαθήσουν αργότερα να χειραγωγήσουν και να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε εξέγερση ενάντια σ' αυτά τα καθεστώτα.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση των εξεγέρσεων ενάντια στις κυβερνήσεις που είχαν τη στήριξη των ΗΠΑ προηγουμένως αλλά που τώρα "τα έχουν χαλάσει". Πάρτε την περίπτωση της Συρίας. Η συριακή κυβέρνηση ήταν ο σύμμαχος των ΗΠΑ όταν επιτέθηκαν στο Ιράκ το 1991.

Τα συριακά στρατεύματα εισέβαλαν στο Λίβανο πριν 30 σχεδόν χρόνια για να καταστείλουν μια εξέγερση της Αριστεράς στο Λίβανο και των Παλαιστινίων ενάντια στο δεξιό κόμμα των Φαλαγγιτών - που υποστηριζότανε από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και το Ισραήλ.

Τώρα, σαν μέρος της προσπάθειάς τους να πάρουν άμεσα τον έλεγχο του πετρελαίου στο Ιράκ, οι νεοσυντηρητικοί γύρω από τον Μπους θέλουν να αναμορφώσουν τις κυβερνήσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, με τρόπο που να ευθυγραμμίζονται περισσότερο με τις ΗΠΑ.

Είναι διατεθειμένες να σπρώξουν για αλλαγές που θα αντικαταστήσουν τις δικτατορίες ή τις ημιδικτατορίες με το αμερικάνικο μοντέλο της καπιταλιστικής δημοκρατίας. Θα επιθυμούσαν να δουν τη Συρία και το Λίβανο να ελέγχεται από κυβερνήσεις εκλεγμένες από κόμματα που να έχουν όμως την ίδια πολιτική ουσιαστικά, να υποστηρίζουν τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό.

Τεχνική

Το τι προσπάθησαν να κάνουν οι ΗΠΑ είναι ν' αναπτύξουν μια τεχνική με την οποία ενθαρρύνουν ορισμένα κινήματα της αντιπολίτευσης προς μια κατεύθυνση υπέρ των ΗΠΑ. Παρέχουν στα κινήματα αυτά τεράστιους πόρους και επιδιώκουν να προσεταιριστούν τους ηγέτες τους.

Μερικοί από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης επιθυμούν πραγματικά να παλέψουν για μια καλύτερη κοινωνία. Σε άλλες περιπτώσεις όμως, όπως στην Ουκρανία στο τέλος του 2004, πρόκειται για διεφθαρμένα μέλη του παλιού καθεστώτος που ανακάλυψαν έναν νέο τρόπο να προωθήσουν τα συμφέροντά τους.

Φυσικά στην Ουκρανία πολλοί από τους ανθρώπους που βγήκαν στους δρόμους είχαν απηυδήσει από ένα καθεστώς κατασταλτικό και αντιδημοκρατικό που κυβερνούσε στα πρότυπα της μαφίας και που οι κυβερνώντες έκαναν την τύχη τους με τις ιδιωτικοποιήσεις.

Όμως ο κόσμος αυτός τραβήχτηκε πίσω από ένα κίνημα που ήθελε να αντικαταστήσει την μια ομάδα μαφιόζων με μια άλλη. Μέσα σ' αυτή τη διαδικασία οι ΗΠΑ και η Ρωσία με χοντρούς ελιγμούς χρησιμοποίησαν το κίνημα στο δικό τους παιχνίδι για κυριαρχία στην κεντρική Ευρώπη.

Στην προσπάθεια να κατανοήσουμε τέτοιες καταστάσεις πρέπει να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι για το ποιοι εμπλέκονται και για ποιο πράγμα παλεύουν. Σε άλλες περιπτώσεις η ισορροπία δυνάμεων μπορεί να είναι αρκετά διαφορετική από ότι συνέβηκε στην Ουκρανία.

Το κίνημα της "Αλληλεγγύης" στην Πολωνία το 1980-81 ήταν ένα γνήσιο κίνημα που οργανώθηκε από τους διανοούμενους που διέτρεξαν μεγάλους κινδύνους, φυλακίσεις και διωγμούς, για να προωθήσουν τα αιτήματα των εργαζομένων.

Αυτό προκάλεσε ένα αυθόρμητο κίνημα από τη μάζα των εργαζομένων που ήγειρε και αιτήματα για δημοκρατικές ελευθερίες, για το δικαίωμα οργάνωσης σε γνήσια συνδικάτα, για καλύτερους μισθούς και όρους εργασίας.

Σε αυτό το στάδιο οι ΗΠΑ δεν υποστήριξαν την "Αλληλεγγύη" με οποιοδήποτε σημαντικό τρόπο. Αφότου όμως ηττήθηκε το κίνημα προς το τέλος του 1981, οι ΗΠΑ έριξαν μπόλικο χρήμα στην προσπάθεια να προσεταιριστούν άτομα από την ηγεσία της "Αλληλεγγύης" που στη συνέχεια θα ενστερνίζονταν το όραμα των ΗΠΑ.

Το κίνημα στην Ινδονησία το 1998 αντιμετώπισε ένα καθεστώς που ήταν από τους κύριους συμμάχους των ΗΠΑ στη Νοτιοανατολική Ασία. Αλλά οι ΗΠΑ δούλεψαν πολύ σκληρά για να εξασφαλίσουν ότι η κυβέρνηση που αντικατέστησε τον Σουχάρτο θα ακολουθούσε ουσιαστικά τους ίδιους στόχους με τον ίδιο, αλλά σε μια δημοκρατική συσκευασία.

Το κίνημα που ανέτρεψε το δικτάτορα Μάρκος στις Φιλιππίνες το 1986 ξεκίνησε σαν ένα πραγματικά λαϊκό κίνημα. Στη συνέχεια η άρχουσα τάξη στις Φιλιππίνες συνεργάστηκε με τις ΗΠΑ για να εξασφαλίσει ότι η νέα κυβέρνηση θα συνέχιζε ουσιαστικά μια παρόμοια πολιτική.

Υπάρχουν πολλές καταστάσεις όπου η πίεση μέσα στην κοινωνία συσσωρεύεται από τα κάτω και γι' αυτό τμήματα της άρχουσας τάξης αποφασίζουν - και συνήθως με τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ - ότι πρέπει να προωθήσουν αλλαγές προτού γίνει η έκρηξη κάτω απ' τα πόδια τους με τρόπο που δεν θα μπορούν να ελέγξουν.

Κρίση

Καθώς η κοινωνική κρίση ξεδιπλώνεται, οι ΗΠΑ μπορούν να συνεχίσουν να στηρίζουν την υπάρχουσα κυβέρνηση. Αλλά ταυτόχρονα αρχίζουν να χρηματοδοτούν τμήματα της αντιπολίτευσης και χρησιμοποιώντας αμερικάνικα ιδρύματα και μη κυβερνητικές οργανώσεις, προσπαθούν να διεισδύσουν μέσα στην ηγεσία τους.

Στη Νότια Κορέα υπήρξε ένα μαζικό κύμα διαδηλώσεων το 1987 με απεργίες το 1988. Για να ελεγχθεί η κατάσταση ασκήθηκε πίεση στη στρατιωτική δικτατορία για να υποσχεθεί τις εκλογές τέσσερα χρόνια αργότερα. Ακολουθήθηκε μια προσεκτική διαδικασία για την ετοιμασία μιας "ασφαλούς" αντιπολίτευσης έτσι ώστε να αποφευχθεί η έκρηξη.

Αυτό είναι που οι ΗΠΑ σπρώχνουν την αιγυπτιακή κυβέρνηση να κάνει αυτή τη στιγμή. Ο Μουμπάρακ υποσχέθηκε τη διεξαγωγή εκλογών, αλλά οι ΗΠΑ υπολογίζουν ότι οι μόνοι άνθρωποι που θα έχουν μια πραγματική πιθανότητα να νικήσουν τον Μουμπάρακ θα προέρχονται από τις πιο αξιόπιστες ομάδες των καπιταλιστών.

Η καταστολή ενάντια στις πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης θα συνεχιστεί. Θα τους λεχθεί ότι εάν συναινέσουν στο να γίνουν αυτή τη φορά οι εκλογές και αποδεχτούν το εκλογικό αποτέλεσμα, μετά από μερικά χρόνια, μπορεί να επιτραπεί και στους ίδιους να διαγωνιστούν στο ποιος θα πάρει μέρος στη διακυβέρνηση.

Οι σοσιαλιστές

Οι σοσιαλιστές που βρίσκονται αντιμέτωποι με αυτά τα σενάρια, πρέπει να κάνουν δύο πράγματα. Πρέπει σαφώς να τοποθετηθούμε υπέρ των δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά ταυτόχρονα λέμε ότι, δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να μας χρησιμοποιήσουν αυτοί που στο παρελθόν εγκατέστησαν τις δικτατορίες προκειμένου τώρα να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά τους.

Αντίθετα οι σοσιαλιστές πρέπει να χρησιμοποιήσουν την κρίση του παλαιού καθεστώτος για να προωθήσουν ανεξάρτητα αιτήματα, να ενισχύσουν τις δυνάμεις της εργατικής τάξης υποβοηθώντας στο χτίσιμο της ικανότητας των δυνάμεων αυτών να παλέψουν ενάντια σ' όποια εκπρόσωπο της άρχουσας τάξης θα καταφέρει ν' αναρριχηθεί τελικά στην κορυφή.

Στο Λίβανο οι σοσιαλιστές δεν υποστηρίζουν τη Συριακή κατοχή. Αλλά ταυτόχρονα επισημαίνουν την υποκρισία εκείνων που καταγγέλλουν τα συριακά στρατεύματα στο Λίβανο και την ίδια στιγμή υποστηρίζουν την Ισραηλινή κατοχή μέρους της Συρίας και της Δυτικής Όχθης, και την κατοχή του Ιράκ από τις ΗΠΑ.

Οι σοσιαλιστές πρέπει να είναι ξεκάθαροι για το κεντρικό ζήτημα στην ημερήσια διάταξη των ΗΠΑ που είναι οι επιθέσεις ενάντια στο τμήμα εκείνο του πληθυσμού που αντιστάθηκε στην Ισραηλινή κατοχή του Λιβάνου.

Όταν γίνονται διαδηλώσεις είναι αυτού του είδους τα ζητήματα που πρέπει να προβάλλονται. Δεν θα πρέπει να εμπλεκόμαστε σε κινητοποιήσεις που έχουν πίσω τους μια ατζέντα των ΗΠΑ.

Στην Αίγυπτο οι σοσιαλιστές βρήκαν τη στιγμή για να απαιτήσουν την άμεση αποχώρηση του Μουμπάρακ και να τερματιστούν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, οι νόμοι έκτακτης ανάγκης και ο κρατικός έλεγχος των συνδικάτων.

Εάν οι σοσιαλιστές εγείρουν τέτοια αιτήματα μπορούν να συμβάλουν στο να προκύψει μια διαφορετική κατάσταση από αυτή που προέβλεψαν οι ΗΠΑ. Είναι πάντοτε ριψοκίνδυνο για οποιαδήποτε μεγάλη δύναμη να επέμβει σε άλλη και να υποκινήσει σε μια "αλλαγή καθεστώτος".

Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, η γερμανική κυβέρνηση πίστευε ότι θα μπορούσε να προωθήσει τα συμφέροντά της επιτρέποντας να περάσει μέσα από τη Γερμανία ένα τρένο στο οποίο βρίσκονταν μέσα ο ηγέτης των Μπολσεβίκων, Λένιν, και ο ηγέτης των Μενσεβίκων, Μαρτόφ, για να πάει στη Ρωσία το 1917.

Βέβαια η γερμανική κυβέρνηση αποσταθεροποίησε τη Ρωσία - αλλά ένα χρόνο αργότερα έγινε μια επανάσταση στη Γερμανία!

Μπορεί να γίνονται διαδηλώσεις στους δρόμους της Βηρυτού που προς το παρόν καθοδηγούνται από τις δεξιές χριστιανικές πολιτοφυλακές. Αλλά αυτό μπορεί να ενθαρρύνει τους Σιίτες μουσουλμάνους που αποτελούν το 40% του πληθυσμού, και που θυμούνται τους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ στο Λίβανο, να βγουν στους δρόμους οι ίδιοι. Τα αιτήματά τους θα είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που διατυπώνονται σήμερα.

Οι νεοσυντηρητικοί στις ΗΠΑ βλέπουνε πως υπάρχει σε κάθε κοινωνία μια καπιταλιστική τάξη που θα παραταχθεί πίσω από το όραμά τους. Αυτοί είναι οι άνθρωποι πάνω στους οποίους στηρίζονται, που βοηθούν και ελπίζουν να φέρουν στην εξουσία. Αλλά ξεχνούν ότι υπάρχει συχνά μια μεγάλη μεσαία τάξη που φθίνει και ένα μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων και των αγροτών που έχουν εξαναγκαστεί να ζούνε κάτω από τρομερές συνθήκες ζωής. Αυτός ο κόσμος μπορεί να ξεχυθεί στους δρόμους προς μια εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που θέλουν οι ΗΠΑ.

Έναν αιώνα πριν ο Λέων Τρότσκι ανέλυσε τη ρωσική επανάσταση του 1905 και είδε πώς οι καπιταλιστές δίσταζαν να εμπλακούν στο κίνημα που απαιτούσε δημοκρατική αλλαγή, αλλά και πώς οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να εγείρουν εκείνα τα αιτήματα και να τα πυροδοτήσουν δίνοντάς τους σοσιαλιστικό περιεχόμενο. Εκείνη η διαδικασία, που ο Τρότσκι την ονόμασε διαρκή επανάσταση, είναι ο εφιάλτης που θα μπορούσε να απειλήσει τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.