Τσουνάμι: Η καταστροφή κτύπησε τους φτωχούς

Ξεπέρασε τις 280,000 χιλιάδες ο αριθμός των νεκρών από το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό στις 27 του Δεκέμβρη του 2004. Ο πραγματικός αριθμός σίγουρα δεν θα γίνει ποτέ γνωστός καθώς πολλές από τις περιοχές που κτυπήθηκαν όπως στο Ατσέχ της Ινδονησίας δεν βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο της κυβέρνησης.

Το τσουνάμι προκλήθηκε από ένα δυνατό σεισμό, 9 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ, που έγινε στο βυθό της θάλασσας περίπου 100 μίλια από τις ακτές της Σουμάτρας, του μεγαλύτερου νησιού της Ινδονησίας. Το γιγαντιαίο κύμα που δημιουργήθηκε απλώθηκε σε ολόκληρο τον Ινδικό Ωκεανό.

Η εικόνα που μεταφέρθηκε από τα ΜΜΕ, με τις συχνές αναφορές στα τουριστικά κέντρα της Tαϊλάνδης και της Σρι Λάνκα δεν μπορεί να δώσει το πραγματικό μέγεθος της καταστροφής.

Οι φυσικές καταστροφές έχουν τη ρίζα τους στην φύση. Oι συνέπειες τους όμως καθορίζονται από την ταξική κοινωνία και τις προτεραιότητες που δίνει στη ζωή των απλών ανθρώπων. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση του πρόσφατου ασιατικού τσουνάμι όπου κοινωνικοί παράγοντες καθόρισαν το μέγεθος της τραγωδίας.

Συναγερμός

Πρώτα και κύρια, το τσουνάμι θα είχε σκοτώσει πολύ-πολύ λιγότερους ανθρώπους αν είχε εγκατασταθεί στην περιοχή κάποιο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης. Tον περασμένο μόλις χρόνο οι ηγέτες της Aσίας απέρριψαν, ομαδικά, μια πρόταση των μετεωρολόγων και των γεωλόγων να εγκαταστήσουν ένα σύστημα προειδοποίησης τσουνάμι λόγο "υψηλού κόστους".

Ακόμα και ένα "χαμηλού κόστους" τηλεφώνημα από το σύστημα συναγερμού που υπάρχει στο Ειρηνικό Ωκεανό θα ήταν αρκετό για να σώσει εκατοντάδες χιλιάδες. Ένας τέτοιος συναγερμός είχε σαν αποτέλεσμα στην αμερικανική βάση Ντιέγκο Γκαρσία, στη μέση του Ινδικού, στο επίκεντρο δηλαδή του τσουνάμι να μην πάθει απολύτως κανείς τίποτα.

Πλούσιοι και φτωχοί;

Μπορεί να προβάλλεται πλατιά η αντίληψη ότι μπροστά σε μια "φυσική καταστροφή" όλοι είμαστε στην ίδια μοίρα, φτωχοί και πλούσιοι, κάτοικοι των αναπτυγμένων αλλά και των χωρών του τρίτου κόσμου. Η αλήθεια όμως είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων, εκατοντάδες χιλιάδες, είναι φτωχοί κάτοικοι στα παράλια των χωρών του Ινδικού ωκεανού. Και η φτώχια είναι ο κυριότερος λόγος που έχασαν την ζωή τους.

Οι περισσότερες από τις περιοχές που κτυπήθηκαν από τα κύματα που προκάλεσε ο σεισμός είναι φτωχές, χωρίς βασική υποδομή από δρόμους, λιμάνια και αεροδρόμια από όπου μπορούσαν να φτάσουν συνεργεία βοήθειας τις πρώτες μέρες μετά την καταστροφή. Τα περισσότερα θύματα δεν κατοικούσαν σε ξενοδοχεία των τουριστικών κέντρων που προβλήθηκαν μέχρι κορεσμού αλλά στην καλύτερη περίπτωση ήταν φτωχικές καλύβες που δεν πρόσφεραν καμιά προστασία από τα κύματα.

Ιμπεριαλισμός, Στρατοκρατία και αυταρχισμός

Χώρες με τεράστια χρέη στις δυτικές τράπεζες, με μειονότητες που ζητούν αυτονομία ή και ανεξαρτησία και αυταρχικές ή και δικτατορικές κυβερνήσεις που μπροστά στις πιέσεις της παγκοσμιοποίησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των δυτικών κυβερνήσεων ακολουθούν νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές. Πολιτικές που αυξάνουν το χάσμα πλουσίων και φτωχών στις χώρες αυτές, όπως βέβαια γίνεται και στις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού.

H Iνδονησία έχει έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς στον κόσμο. O στρατός αυτός όμως δεν κινητοποιήθηκε για να βοηθήσει τον κόσμο στην Σουμάτρα. Στο Ατσέχ, που ζητά ανεξαρτησία από την Ινδονησία, και κτυπήθηκε περισσότερο από το τσουνάμι, οι συγκρούσεις ανάμεσα στα στρατεύματα της κυβέρνησης και τους αντάρτες συνεχίζονταν και μετά την καταστροφή.

Στην Σρι Λάνκα μόλις πριν από μερικά χρόνια οι αυτονομιστές Ταμίλ και η κυβέρνηση της χώρας βρίσκονταν σε πολεμικές συγκρούσεις. Ένα μήνα μετά το τσουνάμι η κυβέρνηση δεν έχει στείλει καμιά βοήθεια στες περιοχές των Ταμίλ.

Η τελευταία φορά πριν από το τσουνάμι που η Tαϊλάνδη βρέθηκε στους τίτλους των ΜΜΕ ήταν πριν από μερικούς μήνες όταν η αστυνομία της χώρας είχε συλλάβει μερικές δεκάδες μουσουλμάνους διαδηλωτές και τους στοίβαζε σε φορτηγά και τους άφησε να πεθάνουν από ασφυξία.

Προτεραιότητα για το στρατό της χώρας είχε η καταστολή των αυτονομιστών μουσουλμάνων σε τρεις νότιες επαρχίες της χώρας παρά ή παροχή βοήθειας στα θύματα της καταστροφής. Το ναυτικό της χώρας συνέχισε να φρουρεί τα θερινά ανάκτορα παρά να τρέξει προς βοήθεια των πληγέντων.

O εμφύλιος πόλεμος σε αυτές τις περιοχές σπαταλάει σημαντικούς πόρους -με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οι HΠA και η Bρετανία το κάνουν στο Iράκ. Oι τοπικές συνθήκες γίνονται, ύστερα, δικαιολογία για την κυβερνητική αδράνεια στο Aτσέχ ή την Σρι Λάνκα.

Η απάτη πίσω από την βοήθεια των πλουσίων και η αλληλεγγύη των απλών ανθρώπων

Ένα κύμα αλληλεγγύης και πρακτικής βοήθειας από εκατομμύρια απλούς ανθρώπους σ' ολόκληρο των κόσμο ανάγκασε τους ηγέτες των κυβερνήσεων να αυξήσουν την πενιχρή βοήθεια που ανακοίνωσαν τις πρώτες μέρες μετά την καταστροφή.

Τυπικό παράδειγμα ο Μπούς. Η βοήθεια που ανακοίνωσε, ήταν λιγότερη από ότι ξοδεύει για μια μέρα στον πόλεμο και την στρατιωτική κατοχή του ΙΡΑΚ. Η τελετή για την ορκωμοσία του στοίχισε 40 εκ. δολάρια, τρεις φορές περισσότερα από την πρώτη ανακοίνωση για βοήθεια. Ακόμα και το ποσό των 350 εκ. που αναγκάστηκε στο τέλος να υποσχεθεί είναι σταγόνα στον ωκεανό των 153 δις δολαρίων που έχει στοιχίσει μέχρι σήμερα ο πόλεμος.

Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας που ξοδεύει ένα εκατομμύριο δολάρια την ημέρα για εξοπλισμούς υποσχέθηκε μόλις 370 χιλιάδες δολάρια.

Ακόμα και τα ποσά που υποσχέθηκαν να παραχωρήσουν οι κυβερνήσεις των πλουσίων χωρών κάτω από την πίεση του αυθόρμητου κύματος αλληλεγγύης από τους απλούς ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο μπορεί να αποδειχθούν αυταπάτη.

Πλούσιες κυβερνήσεις και οργανισμοί όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποσχέθηκαν £500 εκατομμύρια στα θύματα του σεισμού στο Ιράν το Δεκέμβρη του 2003. Ένα χρόνο αργότερα, καθώς το ασιατικό τσουνάμι χτυπούσε στον Ινδικό Ωκεανό, μόλις £9 εκατομμύρια είχαν φτάσει στους σεισμοπαθείς του Ιράν.

Από τα £230 εκατομμύρια που υποσχέθηκαν στην Μοζαμβίκη μετά τις πλημμύρες, που έγιναν πριν από 4 χρόνια, μόνο τα μισά έχουν στην πραγματικότητα δοθεί.

Η ίδια εικόνα ισχύει για την Νικαράγουα, την Ονδούρα, τα Μπαγκλαντές, το Γκουτσιαράτ στην Ινδία και άλλες περιοχές όπου έγιναν καταστροφές τα τελευταία χρόνια.

Πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι τα χρήματα που ανακοινώνονται σαν βοήθεια για το τσουνάμι μπορεί να προέρχονται από προϋπολογισμούς που έχουν γίνει για χώρες όπως το Σουδάν και το Κονγκό όπου υπάρχουν επίσης ανθρωπιστικές κρίσεις. Στερώντας έτσι τις περιοχές αυτές από βοήθεια που είναι απαραίτητη.

Η εικόνα για μακροπρόθεσμη βοήθεια για την ανοικοδόμηση των καταστροφών είναι το ίδιο απαισιόδοξη. Το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας που δίνουν οι ΗΠΑ είναι στρατιωτική βοήθεια σε φιλικά τους κράτη. Τέτοια είναι η βοήθεια που δίνεται στους ινδονήσιους στρατιωτικούς για δεκαετίες καθώς εξόντωναν τους κατοίκους του Ανατολικού Τιμόρ και τώρα του Ατσέχ.

Η βοήθεια που έρχεται από οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή την Παγκόσμια Τράπεζα είναι δεμένες με την υποχρέωση για την εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα των φυσικών πόρων τους στις πολυεθνικές εταιρίες των πλουσίων χωρών.

Υπάρχει ένας πολύ απλός και αποτελεσματικός τρόπος για να δοθεί πραγματική βοήθεια σ' όλες αυτές τις χώρες: Η κατάργηση των χρεών τους στις δυτικές τράπεζες.

O παγκόσμιος καπιταλισμός μας έχει δώσει τα μέσα για να μειώσουμε τις συνέπειες των φυσικών καταστροφών. Aν αφεθούν τα μέσα αυτά, όμως, στα χέρια του, αν παραμείνουν στα χέρια της ελεύθερης αγοράς και των προτεραιοτήτων των καπιταλιστικών κυβερνήσεων, δεν πρόκειται ποτέ να χρησιμοποιηθούν για το καλό της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας. Για αυτό οι αγώνες μας από τα κάτω μετράνε.

Αντίσταση

Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις συνέπειες των καταστροφών είναι η ταξική πάλη, το επίπεδο δηλαδή της αντίστασης των απλών ανθρώπων. Πολλές από τις χώρες που χτυπήθηκαν από το τσουνάμι δεν είναι φτωχές. H Iνδία είναι πυρηνική υπερδύναμη. H Tαϊλάνδη είναι μια "γρήγορα αναπτυσσόμενη" οικονομία. Tο πρόβλημα βρίσκεται στην διανομή του πλούτου και της εξουσίας.

Aξιοπρεπείς υπηρεσίες ανάγκης και συστήματα κοινωνικής πρόνοιας έχουν δημιουργηθεί επειδή ο κόσμος απαίτησε και πάλεψε για μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Kάτι τέτοιο δεν έχει γίνει ακόμα στην Aσία. Kαμιά από τις χώρες της περιοχής δεν έχει κράτος πρόνοιας ή κάποιο σωστά οργανωμένο σύστημα αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών. Tα δημόσια ασθενοφόρα είναι πρακτικά ανύπαρκτα σε όλες τις χώρες.

H μοναδική μας ελπίδα βρίσκεται στη δράση των απλών ανθρώπων. Εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο, ανεξάρτητα από φυλή, εθνότητα ή θρησκεία, εκφράζουν την θλίψη τους και τη συμπάθειά τους για τα θύματα της καταστροφής. Eκατομμύρια απλοί άνθρωποι τρέχουν να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους που έχουν χτυπηθεί από την καταστροφή. Oλα αυτά γελοιοποιούν αυτούς που μας ειρωνεύονται όταν μιλάμε για έναν νέο κόσμο ανθρώπινης αλληλεγγύης. Nαι, οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι ενωμένοι μπορούν να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο.

Σταύρος Σιδεράς