Στις 5 Ιουνίου, δόθηκαν στη δημοσιότητα τα συμπεράσματα του πορίσματος (350 σελίδες!) των επιτροπών Ελέγχου και Οικονομικών της βουλής για το ποιοι ευθύνονται για το σκάνδαλο του ΧΑΚ. Το πόρισμα προκάλεσε μεγάλη αντίδραση από όλους που τους καταλογίζονται ευθύνες: η κυβέρνηση, η γενική εισαγγελία, τα χρηματιστηριακά γραφεία, οι επενδυτικές εταιρείες και οι λογιστές.
Χρηματιστηριακά γραφεία και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα απειλούν, σε περίπτωση που η κοινοβουλευτική έρευνα γίνει συγκεκριμένη, να δώσουν στη δημοσιότητα καταλόγους με ιδιωτικές τοποθετήσεις και χρηματιστηριακές πράξεις βουλευτών και πολιτικών αξιωματούχων που γίνονταν καθημερινά τότε μέσω τρίτων.
Πριν τρία χρόνια όλοι, τραπεζίτες, χρηματιστές, μέλη διοικητικών συμβουλίων, μεγαλομέτοχοι, πολιτικοί, ανώτεροι κρατικοί λειτουργοί, είχαν γιορτές και πανηγύρια. Τώρα όμως το πάρτι τέλειωσε και ο καυγάς για το ποιος ευθύνεται για τα σκάνδαλα αγρίεψε, οι αλληλοκατηγορίες άρχισαν να γίνονται σοβαρές απειλές.
Η διάθεση μετοχών με "ιδιωτική τοποθέτηση" έγινε συνώνυμο του γρήγορου πλουτισμού το καλοκαίρι '99 με την εισαγωγή της μετοχής της εταιρείας ΛΟΥΗΣ στο χρηματιστήριο. Μέσα σε μια μέρα η μετοχή από τα 40 σεντ εκτοξεύθηκε στις £3 λίρες. Εκείνοι που "έκαναν την μπάζα" τους ήταν τα ανώτερα στελέχη της εταιρείας, οι μεγαλοεπενδυτές με τα μεγάλα πακέτα μετοχών και τις διασυνδέσεις τους και στην συνέχεια πήραν τα "δωράκια" τους ο ΔΗΣΥ, το ΔΗΚΟ, η Αρχιεπισκοπή και διάφορα "σημαίνοντα" πρόσωπα της πολιτικής και οικονομικής ζωής.
Ήταν τότε που ξεκίνησε η χρηματιστηριακή φούσκα και ο ξέφρενος χορός των "επενδύσεων". Σύμφωνα με έρευνα του Cyprus College, την περίοδο 1οι 3 στις 4 εταιρείες που μπήκαν στο ΧΑΚ ήταν υπερτιμημένες.
Αυτό το κλίμα το εκμεταλλεύτηκαν οι τραπεζίτες, οι χρηματιστές και οι διάφορες εταιρείες. Από την πλευρά της η κυβέρνηση, με τις ευλογίες της βουλής, ενίσχυσε πάρα πέρα το κλίμα κερδοσκοπίας προσφέροντας φοροαπαλλαγές στους βιομήχανους και στους τραπεζίτες, "κίνητρα" και επιδοτήσεις για τις επιχειρήσεις. Τα κόμματα και τα ΜΜΕ με τη σειρά τους καλλιέργησαν την αντίληψη ότι το χρηματιστήριο είναι ο χώρος όπου ο "καθένας μπορεί να γίνει πλούσιος φτάνει να παίζει έξυπνα".
Η επιτροπή έλεγχου της βουλής σύντομα θα προχωρήσει στη 2η φάση των ερευνών για το ΧΑΚ. Πρόκειται να εξετάσει - "κεκλεισμένων των θυρών" - συγκεκριμένες εταιρείες των οποίων οι μεγαλομέτοχοι χρησιμοποιούσαν προνομιακές πληροφορίες, που κατέθεσαν ψευδή ή παραπλανητικά στοιχεία στα ενημερωτικά δελτία και των εταιρειών που φυγάδευσαν κεφάλαια στο εξωτερικό. Την περίοδο 1γύρω στα 467 εκατομμύρια λίρες φυγαδεύτηκαν νόμιμα στο εξωτερικό σαν "επενδύσεις" και που προέρχονται από το χρηματιστήριο. Κάτι που όμως όλοι θεωρούν φοβερά δύσκολο να συνδεθεί με τις πράξεις καταδολίευσης στο ΧΑΚ. Όπως έγινε και παλιότερα όταν η βουλή είχε αναλάβει να μελετήσει τους καταλόγους με τις ιδιωτικές τοποθετήσεις που όμως στο τέλος δεν κατάφεραν να βγάλουν άκρη οι βουλευτές.
Μπορούν όμως όλες αυτές οι έρευνες, πέρα από ένα γενικό καταλογισμό ευθυνών, να αφήσουν το μαχαίρι να "φτάσει στο κόκαλο" όπως υπόσχεται ο Πουργουρίδης ο πρόεδρος της επιτροπής έλεγχου της Βουλής; Μπορούν οι έρευνες να εντοπίσουν τους ένοχους της απάτης του ΧΑΚ και να τους στείλουν πίσω από τα σίδερα;
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Μάριο Κληρίδη, ο ρόλος των εποπτικών Αρχών είναι ο μετριασμός περιπτώσεων καταχρήσεων και απάτης που συμβαίνουν σε περιόδους χρηματιστηριακών φούσκων αφού καμιά νομοθεσία ή έλεγχος δεν μπορούν να αποτρέψουν την επανάληψη μιας χρηματιστηριακής φούσκας ("Νέος Τύπος" 22/6).
Εκείνο που στην καλύτερη περίπτωση μπορεί κάποιος να αναμένει είναι η τσιμπίδα του νόμου να πιάσει ίσως μεμονωμένα άτομα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι, πρώτον θα αποδειχθεί και η ενοχή τους και δεύτερον ότι στη συνέχεια θα καταδικασθούν. Κι ο λόγος; Γιατί πρόκειται για απατεώνες που είναι μέλη μιας πάμπλουτης ελίτ της κοινωνίας, στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους με συμφέροντα, που τρώνε και πίνουνε στα ίδια τραπέζια με άλλους οικονομικούς παράγοντες του τόπου, με πολιτικούς, με δικαστές, με ανώτερους κρατικούς υπαλλήλους και αρχιερείς. Κατέχουν οι ίδιοι μεγάλη περιουσία, είναι σύμβουλοι σε μεγάλες επιχειρήσεις και οργανισμούς και θεωρούνται αξιοπρεπή μέλη της κοινωνίας με έντονη "εθνική" και "φιλανθρωπική" δράση. Με λίγα λόγια ποιος από όλους αυτούς θα ήθελε ή θα τολμούσε να βγάλει το μάτι του άλλου; Ακόμα και η βουλή να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας για το λεγόμενο δίκαιο της απόδειξης, δηλαδή να μπορούν να χρησιμοποιούνται στο δικαστήριο στοιχεία από Η/Υ ή τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, οι νόμοι έχουν τα απαραίτητα παραθυράκια για τα μέλη της άρχουσας τάξης και των υπηρετών της.
Μέσα στον καπιταλισμό η πραγματική εξουσία και ο πλούτος της κοινωνίας βρίσκονται στα χέρια μιας χούφτας κερδοσκόπων, τραπεζιτών και βιομηχάνων, που έχουν την οικονομική δύναμη να επιβάλλουν τις επιλογές τους στην κοινωνία, θυσιάζοντας τις ανάγκες των εργαζομένων στο τυφλό κυνήγι του κέρδους. Αυτό το σύστημά τους είναι που χρειάζεται να ανατρέψουμε.
Φαίδωνας Βασιλειάδης
Ο πρόεδρος του δ.σ. της Επενδυτικής εταιρείας ΔΗΜΗΤΡΑ, Γ. Κορφιώτης, μιλώντας στη γενική συνέλευση της εταιρείας (25/6/02) σε σχέση με την χρηματιστηριακή περίοδο 1ανάφερε και το εξής: "Σε συνθήκες ολέθρου για τον Κύπριο Επενδυτή η ΔΗΜΗΤΡΑ προστάτεψε στον καλύτερο δυνατό βαθμό όσους επένδυσαν σε αυτή, συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη επένδυση και απέτρεψε τη διοχέτευση στην αγορά μεγάλου μέρους από το ποσό του ενός δισεκατομμυρίου λιρών το οποίο είχε παγιοποιηθεί τους δύο εκείνους κρίσιμους μήνες του χρηματιστηριακού παροξυσμού." Κάνει μεγάλο λάθος όμως ο κύριος Κορφιώτης.
Μήπως η εισαγωγή της ΔΗΜΗΤΡΑΣ στο ΧΑΚ - η μεγαλύτερη άντληση κεφαλαίων που έγινε ποτέ από εταιρεία - δεν έσπρωξε τον κόσμο να τζογάρει τις οικονομίες του, ενισχύοντας έτσι τον "χρηματιστηριακό παροξυσμό"; Τα 130 εκατομμύρια λίρες που άντλησε τότε η ΔΗΜΗΤΡΑ από τους "μικροεπενδυτές" τα έβαλε πάνω στη τσόχα του ΧΑΚ συμβάλλοντας στον "όλεθρο" εκείνης της περιόδου μεγαλώνοντας έτσι τη δεξαμενή κεφαλαίων για λογαριασμό των τραπεζών, των χρηματιστηριακών και επενδυτικών εταιρειών .
Η τιμή της μετοχής της ΔΗΜΗΤΡΑΣ από £1 βούτηξε στα 30 σεντ. Αυτή ήτανε η τύχη των αποταμιεύσεων των εργαζόμενων που προσπάθησε να προστατέψει η εταιρεία, να χάσουν το 70% της αξίας τους.
Από την πλευρά του το ΑΚΕΛ αντί να καταγγείλει τον θεσμό του χρηματιστηρίου σαν απάτη, αντίθετα, ενίσχυσε τις αυταπάτες πολλών εργαζομένων ότι ο θεσμός αυτός μπορεί δήθεν με διάφορα μέτρα και "νομοθετικές ρυθμίσεις" να αποτελέσει στήριγμα της οικονομίας και γι' αυτό έπρεπε και πρέπει να τον στηρίξουμε. Όσο για τη ΔΗΜΗΤΡΑ δόθηκε η εντύπωση ότι επειδή η εταιρεία είναι του Συνεργατισμού (και άρα με μια ιδιότητα "σοσιαλιστική") θα "έπαιζε" καθαρά σ' ένα στημένο παιχνίδι των μεγαλοκαρχαριών. Για να μην πούμε για τις "επενδύσεις" των ταμείων των συντεχνιών και των ταμείων πρόνοιας των εργαζόμενων που είδαν τα κεφάλαιά τους να εξανεμίζονται.
Η εκμετάλλευση της εκκλησιαστικής περιουσίας από συγγενείς του αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου και πρόσωπα του στενού του κύκλου έχει προκαλέσει καινούργιο σκάνδαλο. Όμως το πρόβλημα δεν είναι σημερινό και όπως παραδέχτηκε και ο μητροπολίτης Πάφου αυτά που βγήκαν στην φόρα είναι ψίχουλα.
Σύμφωνα με την εφημερίδα "Πολίτης" ο αρχιεπίσκοπος είπε προς συγγενή του: "Αθεόφοβοι! Δεν σας έφτασαν αυτά που σας έδωσα;" Αλήθεια όμως ποιος τα "έδωσε" στον αρχιεπίσκοπο για να τα "δώσει" αυτός στους συγγενείς τους;
Η αντίδραση του κράτους ήταν να τραβήξει την ουρά του έξω με την δήλωσή του υπουργού Εσωτερικών ότι δεν υπάρχει καμιά παρατυπία στις μεταβιβάσεις ακίνητης περιουσίας από την εκκλησία σε ιδιώτες και την δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι το ζήτημα αφορά μόνο την Σύνοδο. Ο υπουργός Συγκοινωνιών Αφέρωφ Νεοφύτου ήταν πιο ξεκάθαρος και στήριξε τους "κατηγορούμενους" δηλώνοντας ότι: "...δικάζονται και καταδικάζονται άτομα με προσφορά..."
Η ελληνο-ορθόδοξη εκκλησία της Κύπρου είναι ένας από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες, καπιταλιστές και εργοδότες στο νησί. Έχει κάτω από τον έλεγχο της εργοστάσια, ξενοδοχεία και μεγάλες εκτάσεις γης. Χρησιμοποιεί λογιστές και δικηγόρους και έχει στόχο της το κέρδος όπως κάθε άλλη επιχείρηση.
Η οικονομική δύναμη που έχει της εξασφαλίζει και κεντρικό ρόλο στην πολιτική ζωή της Κύπρου και σαν κέντρο οικονομικής και πολιτικής δύναμης είναι σημαντικό κομμάτι της ελληνοκυπριακής άρχουσας τάξης.
Ο μηχανισμός που έχουν στήσει για να ελέγχει την περιουσία της εκκλησίας λειτουργεί με τους νόμους της αγοράς χωρίς καμιά διαφάνεια ή δημοκρατία. Είναι όμως κάτω από την εποπτεία και τις διαταγές της Συνόδου.
Οι συνοδικοί έχουν εξασφαλισμένο σε όλη την ζωή τους εισόδημα και προνόμια που ένας λαϊκος εργαζόμενος ούτε και να το διανοηθεί ποτέ μπορεί.
Ελέγχουν την περιουσία της εκκλησίας αλλά δεν μπορούν να την κληροδοτήσουν στους συγγενείς τους με τον ίδιο τρόπο που ένας ιδιώτης καπιταλιστής μπορεί να κάνει με την περιουσία που ελέγχει μέσα στο νομικό πλαίσιο των συνηθισμένων οικονομικών συναλλαγών.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που διάφοροι μέσα στον κύκλο που ελέγχει την περιουσία αυτή βρίσκουν διάφορους νομότυπους τρόπους για να την εκμεταλλευθούν και για άμεσα προσωπικό τους όφελος.
Τέτοιοι νομότυποι τρόποι και μηχανισμοί υπάρχουν πολλοί, είναι το ψωμοτύρι του καπιταλισμού στην καθημερινή του λειτουργία αλλά και στις μεγάλες του κινήσεις - βλέπε την απάτη του χρηματιστηρίου.
Αυτές οι συναλλαγές γίνονται συνεχώς αλλά μέσα στις συνθήκες της σημερινής οικονομικής κρίσης τα σάπια του καπιταλισμού βγαίνουν στην επιφάνεια σαν φελλός μέσα στο νερό καθώς μικραίνει το περιθώριο για να πάρουν όλοι το μερίδιο της υπεραξίας που θεωρούν ότι τους αναλογεί.
Πολλοί απλοί άνθρωποι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας μπήκαν φυλακή για μικρά χρέη που αναγκάστηκαν να κάμουν για να επιζήσουν ή αναγκάζονται να βγαίνουν στα κανάλια ζητώντας βοήθεια για να μην μπουν φυλακή.
Όμως κάποιοι που έχουν βάλει στους λογαριασμούς τους εκατοντάδες χιλιάδες λίρες είναι πολύ πιθανόν ότι δεν θα παρουσιαστούν ποτέ μπροστά σε δικαστήριο γιατί το έκαμαν νομότυπα ή επειδή έχουν "προσφέρει".
Είναι σίγουρα σκάνδαλο η απομύζηση της εκκλησιαστικής περιουσίας από κάποιους επιτήδειους το μεγαλύτερο όμως σκάνδαλο είναι ο πλούτος και η χλιδή μέσα στην οποία ζούνε οι "άγιοι πατέρες". Είναι η ίδια η ύπαρξη αυτής της τεράστιας περιουσίας και η διαχείριση της μέσα στα πλαίσια της καπιταλιστικής αγοράς με σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπιστούν τα σκάνδαλα της Εκκλησίας, παλιά και νέα, είναι η άμεση κρατικοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας της εκκλησίας χωρίς καμιά αποζημίωση στην ιερά Σύνοδο.
Σταύρος Σιδεράς