Εκατομμύρια άνθρωποι κάθονται αυτές τις μέρες για ώρες μπροστά στις τηλεοράσεις να παρακολουθήσουν τους αγώνες ποδοσφαίρου, ανάμεσα στις πιο δυνατές ομάδες του κόσμου.
Όπως είναι γνωστό, τη φετινή διοργάνωση έχουν αναλάβει από κοινού η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, δύο χώρες που ιστορικά είχαν περάσει μεγάλες κρίσεις αντιπαράθεσης και πολέμων, σε μια προσπάθεια να στείλουν τα ανάλογα μηνύματα ειρήνης και συνεργασίας. Αυτό το παράδειγμα προσπαθούν να αντιγράψουν οι Παπανδρέου και Τζεμ μέσα από τις αντίστοιχες ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες της Ελλάδας και της Τουρκίας. Φυσικά την ίδια ώρα που υποβάλλουν κοινή υποψηφιότητα για μια τέτοια διοργάνωση, δεν διστάζουν να στέλνουν τα πολεμικά τους αεροπλάνα να αερομαχούν στο Αιγαίο ή να εξοπλίζουν τα πολεμικά τους οπλοστάσια ο ένας απέναντι στον άλλο.
Από αυτό και μόνο είναι πασιφανές ότι και το ποδόσφαιρο βρίσκεται κάτω από την επιρροή της πολιτικής. Στην ουσία ολόκληρη η αθλητική - όχι μόνο η ποδοσφαιρική - καθημερινότητα είναι συνυφασμένη με την πολιτική. Όπως όλα τα άλλα πολιτισμικά φαινόμενα μέσα στον καπιταλισμό έτσι και ο αθλητισμός έχει ενταχθεί στη σφαίρα της οικονομίας, σε μια διαδικασία δηλαδή όπου κινητήριος μοχλός είναι το κέρδος: ο αθλητισμός είναι ένα σύνολο εμπορευμάτων. Ανθρώπινα σώματα, εγκαταστάσεις, τηλεοπτικά δικαιώματα, ενδυμασίες, φάρμακα και τεχνικός εξοπλισμός, ακόμα και ολόκληρα σωματεία, αλλά και αθλητικός τύπος, διαφημίσεις, διατροφή και τουρισμός είναι πράγματα που πουλιούνται και αγοράζονται.
Στο φετινό Μουντιάλ, μόνο για τα τηλεοπτικά και διαφημιστικά δικαιώματα έχει πληρωθεί το αστρονομικό ποσό των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ! Μόνο οι 15 επίσημοι χορηγοί του παγκοσμίου κυπέλλου- μεταξύ των οποίων και η Coca Cola, η Gillette, η MasterCard, η Hyundai- έχουν πληρώσει από 20 εκατ. δολ. για δικαιώματα αποκλειστικής διαφήμισης!
Η σχέση του αθλητισμού με την πολιτική δεν εξαντλείται όμως στην εμπορευματοποίηση του. Για την άρχουσα τάξη, ο αθλητισμός εκτός από μια μηχανή κέρδους είναι και μια μηχανή ιδεολογικού ελέγχου των καταπιεσμένων. Οι στόχοι αυτού του ελέγχου είναι δύο: πρώτο να περάσει την ιδεολογία της άρχουσας τάξης στους εργάτες και δεύτερο, η διάσπαση κομματιών της εργατικής τάξης και η δημιουργία κρίκων σύνδεσης τους με τα ίδια τα αφεντικά τους.
Οι καπιταλιστές έχουν από νωρίς βγάλει το συμπέρασμα ότι ένα καλό αθλητικό αποτέλεσμα κάνει τη εργατική τάξη ευτυχισμένη και ότι μια χαρούμενη εργατική δύναμη είναι μια πιο παραγωγική δύναμη. Επιπλέον, τα σπορ ξαναδίνουν στο ανθρώπινο σώμα κάποιες από τις λειτουργίες που οι μηχανές η ή γραφειακή εργασία τους έχουν στερήσει. Αυτό όμως γίνεται για να μπορούν να είναι υγιής και να υπηρετήσουν ακόμη περισσότερο τη μηχανή και τα γραφεία, μέσα στη διαδικασία της παραγωγής.
Στον αθλητισμό, το να βγεις πρώτος και να νικήσεις τον αντίπαλο σου είναι το κυρίαρχο πράγμα, τόσο στα "ομαδικά" όσο και στα "ατομικά" σπορ. Εκφράζει δηλαδή, σε απόλυτο βαθμό την αστική ιδεολογία του ατομισμού, τον ανελέητο ανταγωνισμό, τον εθνικισμό, τον σεξισμό, το ρατσισμό. Και όλα αυτά δεν κρύβουν τίποτε άλλο παρά τις πραγματικές δομές των παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων μέσα στον καπιταλισμό. Και τις παρουσιάζουν σαν 'φυσικές', σαν να υπήρχαν από πάντα.
Μπορεί σήμερα το ποδόσφαιρο να καθηλώνει εκατομμύρια ανθρώπους μπροστά στις τηλεοράσεις, αλλά δεν ήταν πάντα τόσο 'λαοφιλές' άθλημα. Ποτέ δεν άνηκε σ' αυτούς που το έπαιζαν ή το παρακολουθούσαν. Ήταν ένα προϊόν των ιδιωτικών κολεγίων της Αγγλίας του 19ου αιώνα, όπου σ' αυτά σπούδαζαν τα υποψήφια στελέχη της άρχουσας τάξης, δηλ. οι νέοι που θα γίνονταν αργότερα ναύαρχοι, τραπεζίτες και διοικητές της βρετανικής αυτοκρατορίας και ήταν αναγκαίο να τους εμφυσηθούν οι αρετές της αυτοπειθαρχίας, του σεβασμού και της πρωτοβουλίας. Αυτό το σπορ που ξεκίνησε για τους νεαρούς γόνους της, η βρετανική άρχουσα τάξη το μετέφερε συνειδητά στις κατώτερες τάξεις, σε μια προσπάθεια να κρατήσει μακριά από την πολιτική και τον συνδικαλισμό το νεαρό τότε βιομηχανικό προλεταριάτο που συνέρεε στις πόλεις. Αργότερα ακολούθησαν και οι άλλες άρχουσες τάξεις.
Στην Κύπρο η άρχουσα τάξη αφομοίωσε πολύ καλά αυτές τις δυνατότητες του ποδοσφαίρου. Με ελάχιστες δαπάνες μπορεί να παγιδέψει - περιστασιακά πάντα- τους εργάτες. Καταπιεσμένοι ολόκληρη την εβδομάδα από το αφεντικό, αγανακτισμένοι από τη μιζέρια, μπορούν το Σαββατοκύριακο να εκτονωθούν στο γήπεδο ενάντια στους καταπιεσμένους της αντίπαλης ομάδας. Ο εχθρός δεν είναι το αφεντικό και η τάξη του, αλλά οι 'κινέζοι', οι 'λαστιχάριες', οι λεμεσιανοί, οι λευκωσιάτες, κλπ. Με τον ίδιο τρόπο, οι κυρίαρχες τάξεις αξιοποιούν τον αθλητισμό για να δένουν πίσω τους τις εργατικές μάζες στις μεταξύ τους κόντρες. Ο εθνικισμός και ο ρατσισμός είναι βαθιά ριζωμένοι στα σπορ. Σε πολλούς αγώνες μεταξύ εθνικών ομάδων κυριαρχεί πολεμικό κλίμα εξαιτίας των πολιτικών διαφορών των κρατών τους (βλ. Ελλάδα - Τουρκία).
Σήμερα ο αθλητισμός είναι οργανωμένος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, κάτω από μια τεράστια ιεραρχία που φυσικά δεν υπάρχει κανενός είδους δημοκρατίας. Το ίδιο συμβαίνει και στα ίδια τα σωματεία. Οι πρόεδροι των ομάδων δεν ψηφίζονται από τη βάση αλλά επιλέγονται από τους μεγαλοπαράγοντες των ομάδων και είναι συνήθως μεγαλοκαπιταλιστές.
Είναι λοιπόν φανερό ότι τα σπορ είναι άρρηκτα δεμένα με το ίδιο τον καπιταλισμό. Παράγονται όπως οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα στην αγορά για μαζική κατανάλωση και τεράστια κέρδη. Με όποιο τρόπο και να πλασάρονται, είτε με τη μορφή του Μουντιάλ, είτε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, είτε ακόμα με τις εθνικές διοργανώσεις πρωταθλημάτων και κυπέλλων, τα σπορ στον καπιταλισμό ούτε ενώνουν, ούτε πραγματική χαρά και διασκέδαση αλλά ούτε και υγεία μπορούν να προσφέρουν.
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν αλλάξει ολόκληρη η δομή της κοινωνίας και περάσει στα χέρια των απλών ανθρώπων και της εργατικής τάξης. Τότε μόνο θα πάψει να είναι στην υπηρεσία του κέρδους, του εθνικισμού και του μιλιταρισμού. Ο αθλητισμός θα ξαναγίνει παιγνίδι σε μια κοινωνία όπου μέτρο του πλούτου δεν θα είναι ο εργάσιμος, αλλά ο ελεύθερος χρόνος.
Αντώνης Σαρρής
ΠεριεχόμεναΔύο κατηγορίες κατευθύνονται ενάντια στον πρόεδρο της ποδοσφαιρικής εταιρείας "Ολυμπιακός" Χριστόφορο Τορναρίτη. Πρώτο ότι μια δικιά του εταιρεία, μία θυγατρική της C.T. Tobacco Ltd, έκανε λαθρεμπόριο τσιγάρων στην αγορά χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω χωρών της Aνατολικής Ευρώπης. Και δεύτερο ότι ξεγέλασε την ε/κ κυβέρνηση και δεν κατέβαλε τους φόρους, £250 χιλιάδες, που έπρεπε, για ένα πολυτελέστατο κότερο αξίας ενός εκατομμυρίου λιρών, σύμφωνα με τις εφημερίδες.
Και ακόμα χειρότερο, κάτι που μπορεί να κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα για τον Χριστόφορο Τορναρίτη, ότι σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο η κυβέρνηση ερευνά την πιθανότητα το κότερο αυτό να είναι το χαμένο κότερο του Μιλόσεβιτς και σήμερα περιουσία του γιουγκοσλαβικού λαού.
Βέβαια υπάρχει και ένα τρίτο σημείο. Το ζήτημα της άδειας οπλοφορίας του Τορναρίτη με την ιδιότητα του "ειδικού αστυφύλακα" που τού παραχωρήθηκε από τον Αρχηγό της Αστυνομίας! Το ζήτημα αυτό, παρόλο που προκάλεσε αντιδράσεις και έβγαλε στη φόρα ότι ανάμεσα σ' αυτούς που πήραν τέτοια άδεια είναι ο υιός Σαμψών και διάφοροι βαρόνοι της νύχτας, όμως δεν κατηγορείται γι' αυτό. Αντίθετα, τονίζει απλά πως ο κύριος Τορναρίτης ανήκει σε μια μεγάλη παρέα στελεχών ή φίλων της άρχουσας τάξης που για τον άλφα ή τον βήτα λόγο οπλοφορούν.
Αυτό που με την πρώτη ματιά ξαφνιάζει είναι το γεγονός ότι η κυβέρνηση δείχνει να αφήνει την έρευνα να προχωρά και τις διαδικασίες να κινούνται παρά το όποιο κόστος στην ίδια ή για ένα σημαντικό μέλος της άρχουσας τάξης. Και αυτό για μια κυβέρνηση που έκανε γαργάρα τα πιο σκληρά σκάνδαλα-χαλαρώσεις εκατομμυρίων, αύξησε την πιθανότητα ενός πολέμου με αγορές εκατοντάδων εκατομμυρίων λιρών από πυραύλους, άρματα και ραντάρ, που διαχειρίστηκε την απάτη του χρηματιστηρίου στρώνοντας το δρόμο για την μεγάλη ληστεία που έγινε και που με τις ιδιωτικοποιήσεις που έχει δρομολογήσει προετοιμάζει ακόμα ένα φαγοπότι για τους φίλους της.
Ακόμα στήριξε με κάθε τρόπο τις εξορμήσεις του ε/κ καπιταλισμού στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μετά την κατάρρευση του κρατικού καπιταλισμού εκεί και την λεηλασία του πλούτου των χωρών αυτών από ντόπιες και ξένες άρχουσες τάξεις.
Οι κατηγορίες σε βάρος του Τορναρίτη για λαθρεμπόριο και φοροδιαφυγή σε άλλες εποχές δεν θα ανάγκαζαν την κυβέρνηση να δείξει τόση ευαισθησία που να επιτρέπει σε κρατικά όργανα να κάνουν έρευνες εναντίον του αν δεν έρχονταν στην επιφάνεια σε μια δύσκολη στιγμή για την ε/κ άρχουσα τάξη.
Βρισκόμαστε στο σημείο όπου τα παζαρέματα στο κυπριακό και για την ένταξη στην Ε.Ε. κορυφώνονται. Την εποχή αυτή θα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να κινείται σαν άξιος συνεταίρος με τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ότι παίζει σύμφωνα με τους κανόνες του παιχνιδιού.
Οι έπαινοι από τους ευρωπαίους και αμερικανούς συνεταίρους της, που αποκόμισε η κυβέρνηση με την συμμετοχή της στην εξορία των δεκατριών Παλαιστίνιων μαχητών εξανεμίσθηκαν αμέσως, οι διευκολύνσεις στις ιμπεριαλιστικές εκστρατείες των δυτικών ενάντια στο ΙΡΑΚ, το Αφγανιστάν καθώς και στις μελλοντικές επεμβάσεις που σχεδιάζουν πρέπει να θεωρούνται αυτονόητες πια στους ιμπεριαλιστές και έχουν εξαργυρωθεί εδώ και καιρό.
Ο τίτλος της "μπανανίας" μπορεί να περνά στα σχόλια των εφημερίδων και των καναλιών στο εσωτερικό της χώρας και να γίνεται αποδεκτός σαν το ψευδώνυμο της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά σίγουρα αυτό επιτρέπεται μόνο για το εσωτερικό. Δεν αντέχει να σταμπαριστεί και ανάμεσα στους κύκλους εξουσίας και αποφάσεων της Ε.Ε. σαν τέτοια. Το στοίχημα για την ε/κ άρχουσα τάξη είναι πολύ ψηλό. Πρόκειται για την ένταξη της στην Ε.Ε. και πρέπει να δείξει ότι μπορεί να ακολουθεί τους κανονισμούς που ισχύουν μέσα στην αγορά της. Όχι βέβαια γιατί η Ε.Ε. αποτελείται από τα "καλά παιδιά" με τα καθαρά χέρια. Το αντίθετο μάλιστα. Πρόκειται για άρχουσες τάξεις που έχουν παράδοση εκατοντάδων χρόνων στην καταλήστευση άλλων χωρών μέσα από την αποικιοκρατία και τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις ενώ σήμερα ξεζουμίζουν τον τρίτο κόσμο μέσα από γιγαντιαία χρέη πέρα από την εκμετάλλευση των δικών τους ντόπιων εργαζομένων.
Φαίνεται όμως ότι η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει την έρευνα για τις δραστηριότητες ενός από τα λαμπρότερα "τέκνα" της άρχουσας τάξης, τουλάχιστο για όσο χρόνο θα δείχνει ενδιαφέρον για της δραστηριότητες του η Ε.Ε.. Μέχρι σήμερα η ίδια δεν είχε δείξει κανένα ενδιαφέρον γι' αυτές γιατί να συνεχίσει να ενδιαφέρεται μετά;
Σαν εργαζόμενοι πληρώνουμε για το προνόμιο της δικιάς μας άρχουσας τάξης να συμμετέχει στην λυκοσυμμαχία της Ε.Ε. με πολλούς τρόπους, το ΦΠΑ στα 15%, με ιδιωτικοποιήσεις, με απολύσεις, με αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης. Πρέπει και εμείς να βρούμε το τρόπο να παλέψουμε μαζί με τους εργαζόμενους της Ε.Ε. αλλά και ολόκληρου του πλανήτη για έναν άλλο κόσμο.
Σταύρος Σιδεράς